Από τι προκαλείται ο διαβήτης τύπου 1;
Για ποιον ακριβώς λόγο προκαλείται αυτή η «επίθεση» κατά των ιδίων κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη, δεν είναι ξεκάθαρο. Πιθανότατα ο διαβήτης τύπου 1 είναι αποτέλεσμα γενετικών καθώς και περιβαλλοντικών παραγόντων. Έχει παρατηρηθεί η επιρροή μιας ομάδας γονιδίων (HLA-σύστημα) καθώς και διάφοροι εξωτερικοί παράγοντες, όπως π.χ. λοιμώξεις (ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα) στην εμφάνιση του διαβήτη τύπου 1.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο διαβήτης τύπου 1 εμφανίζεται συχνά μαζί με άλλες αυτοάνοσες ασθένειες όπως θυρεοειδίτιδα Hashimoto, κοιλιοκάκη, νόσος Addison, αυτοάνοση γαστρίτιδα.
Ποια συμπτώματα προκαλεί ο διαβήτης τύπου 1;
Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως οξέως και αποτελούν:
- Πολυουρία
- Ανεξήγητη απώλεια βάρους
- Αδυναμία
- Κόπωση
- Μειωμένη σωματική αντοχή
- Ζαλάδα κλπ.
Ποιές είναι οι επιπλοκές του διαβήτη τύπου 1;
Οι πιθανότητες για επιπλοκές (οξείες ή χρόνιες) αυξάνονται όταν ο διαβήτης τύπου 1 δεν είναι ιδανικά ρυθμισμένος.
Η συχνότερη οξεία επιπλοκή είναι η υπογλυκαιμία (επίπεδα γλυκόζης < 70 mg/dl, με ή χωρις συμπτώματα). Χαρακτηρίζεται από ζαλάδα, ναυτία, αδυναμία καθώς και τρόμο στα χέρια.
Η υπογλυκαιμία οφείλεται συνήθως στον λανθασμένο υπολογισμό της δόσης της ινσουλίνης, στην αποφυγή γεύματος είτε σε κάποια έντονη φυσική δραστηριότητα.
Μια σοβαρή οξεία επιπλοκή του διαβήτη τύπου 1 είναι η διαβητική κετοξέωση. Χαρακτηρίζεται από απόπνοια κετόνης, παθολογική αναπνοή (Kussmaul), στοιχεία αφυδάτωσης και (σε ορισμένες περιπτώσεις) διαταραχή των επιπέδων συνείδησης. Η απόλυτη έλλειψη ινσουλίνης «αναγκάζει» τη διάσπαση (αντί για γλυκόζη) λιπαρών οξέων και πρωτεϊνών για την παραγωγή ενέργειας . Κατά το μεταβολισμό των παραπάνω ουσιών παράγονται οξώνες, οι οποίες προκαλούν την οξέωση του αίματος. Παράλληλα, για να μειώσει ο οργανισμός τα ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα γλυκόζης, αυξάνει τη διούρηση, γεγονός που οδηγεί σε αφυδάτωση. Η οξέωση του αίματος σε συνδυασμό με την αφυδάτωση προκαλούν τη διαβητική κετοξέωση, μια επείγουσα κατάσταση, που χρήζει αντιμετώπισης στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Κατα ένα ποσοστό 15-30% διαγιγνώσκεται ο διαβήτης τύπου 1 κατόπιν εμφάνισης διαβητικής κετοξέωσης.
Η χρόνια έκθεση του οργανισμού σε υψηλά επίπεδα γλυκόζης αυξάνει τις πιθανότητες για εμφάνιση χρονίων επιπλοκών, όπως η διαβητική μικροαγγειποάθεια (διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, διαβητική νεφροπάθεια, διαβητική νευροπάθεια),η διαβητική μακροαγγειοπάθεια (στεφανιαία νόσος, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, περιφερική αγγειακή νόσος).
Πώς διαγιγνώσκεται ο διαβήτης τύπου 1;
Για τη διάγνωση είναι απαραίτητες, εκτός από ένα ακριβές ιστορικό και μια ενδελεχή κλινική εξέταση, μια αιμοληψία (κατά προτίμηση το πρωί ενώ ο ασθενής είναι νηστικός) καθώς και μία εξέταση ούρων. Σε ορισμένες περιπτώσεις βοηθά η πραγματοποίηση μιας δοκιμασίας ανοχής της γλυκόζης (καμπύλη σακχάρου) καθώς και η αναζήτηση αυτοαντισωμάτων στις εξετάσεις αίματος.
Ποια είναι αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 1;
Οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 χρειάζονται θεραπεία με ινσουλίνη εφ’ όρου ζωής, λόγω της απόλυτης έλλειψης ινσουλίνης. Συνιστάται η ανθρώπινη ινσουλίνη ή ανάλογα ινσουλίνης σε ενέσιμη μορφή, είτε στη μορφή «πένας» ινσουλίνης. Κατόπιν στενής παρακολούθησης των επιπέδων της γλυκόζης καθώς και λαμβάνοντας υπόψιν τις διατροφικές συνήθειες και προτιμήσεις των ασθενών, προτείνεται καθαρά εξατομικευμένα η δόση και η συχνότητα της χορηγούμενης ινσουλίνης από τον θεράποντα διαβητολόγο. Ορισμένοι ασθενείς διαθέτουν τη λεγόμενη αντλία ινσουλίνης, με την οποία χορηγείται στο σώμα ελεγχόμενα η απαραίτητη δόση ινσουλίνης. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις είναι δυνατή η από του στόματος φαρμακαυτική αγωγή.
Για τη βελτίωση της παρακολούθησης των ασθενών με διαβήτη τύπου 1 (καθώς και των άλλων τύπων διαβήτη) χρησιμοποιείται τελευταία η μέθοδος CGM (Continuous Glucose Monitoring). Με τη βοήθεια ενός αισθητήρα, ο οποίος τοποθετείται στον υποδόριο ιστό, μετράται η γλυκόζη των ιστών κάθε 1-5 λεπτά. Τα αποτελέσματα της μέτρησης εμφανίζονται στην οθόνη ενός ειδικού μετρητή ή του κινητού τηλεφώνου (smartphone) του ασθενούς. Με αυτήν τη μέθοδο επιτυχγχάνεται ο έλεγχος της γλυκόζης καθώς και των αυξομειώσεών της ανάλογα με τις συνθήκες (π.χ. διατροφή, άσκηση κλπ.).
Η ακριβής κατανόηση της ασθένειας, της ανάγκης για μια εξατομικευμένη θεραπεία καθώς και η σωστή χρήση της ινσουλίνης καθιστούν απαραίτητη την καθοδήγηση του ασθενούς από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό. Μόνο τότε θα επιτευχθεί η γρήγορη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου καθώς και η πρόληψη και αποφυγή τυχόν επιπλοκών
